Główne kierunki polityk rozwojowych Polski w „protokole zbieżności” z Białej Księgi PRECOP 2025
Przyjęcie długoterminowej strategii dekarbonizacji oraz reforma rynku mocy premiująca zasoby niskoemisyjne - trafiły do rekomendacji „protokołu zbieżności” z Białej Księgi PRECOP 2025, ustalającego główne kierunki polityk rozwojowych Polski ponad podziałami politycznymi.
Białą Księgę zaprezentowano w środę w Katowicach, pierwszego dnia PRECOP 2025, krajowej konferencji poprzedzającej tegoroczny szczyt klimatyczny COP30 w brazylijskim Belém.
Jak wyjaśnił dyrektor wykonawczy głównego organizatora PRECOP 2025, organizacji UN Global Compact Network Poland, Kamil Wyszkowski, Biała Księga powstała, ponieważ „inni to robią”.
"Inni potrafią prowadzić polityki rozwojowe ponad podziałami politycznymi. Jeżeli Polska ma aspiracje być w grupie G20, powinna czerpać doświadczenia od tych państw, które swój rozwój budują w oparciu o długofalowe procesy budowane na bazie consensusu, mądrego kompromisu i w których nie ma zwrotów od tych długofalowych polityk" - powiedział Wyszkowski.
"Na tym polega zrównoważony rozwój, żeby się co do kwestii strategicznych dogadać, uzgodnić protokół zbieżności - właśnie go zaproponowaliśmy w Białej Księdze, a następnie go wdrażać - nie przez kadencję jednego rządu, ale przez kilka lub kilkanaście kadencji" - wskazał szef UN Global Compact Network Poland.
"Polsce udało się przystąpić do Unii Europejskiej w 2004 r. Teraz musimy wyznaczyć sobie kolejne ambitne cele, aby z tego trendu rozwojowego nie wypaść" - dodał Wyszkowski.
Jak podkreślił, pod przygotowanym pod tym kątem „protokołem zbieżności” podpisali się m.in. Jerzy Kwieciński, Michał Boni czy Janusz Steinhoff, a także Elżbieta Bieńkowska, Janusz Piechociński, Jadwiga Emilewicz, Janusz Kurtyka, Marcin Korolec, Maciej Nowicki, Danuta Huebner czy Maciej Grabowski. To byli ministrowie w poprzednich rządach, odpowiedzialni m.in. za politykę rozwojową, środowisko czy gospodarkę.
„Protokół zbieżności” zawiera skonsolidowane rekomendacje w ośmiu kluczowych obszarach, w których przedsiębiorstwa zrzeszone w Radzie Biznesowej przy PRECOP dostrzegły największą potrzebę wsparcia ze strony administracji państwowej.
W zakresie procesu legislacyjnego i koordynacji regulacji postuluje się ujednolicenie i cyfryzację procesu tworzenia prawa (model „one-stop-shop”), zwiększenie udziału społeczeństwa i ekspertów, większą stabilność, jasność i spójność przepisów, wprowadzenie oceny wpływu klimatycznego (Climate Impact Assessment) oraz koordynację międzysektorową.
Co do transformacji energetycznej i zarządzania energią rekomendacje obejmują przyjęcie jasnej, długoterminowej strategii dekarbonizacji niezależnej od cykli politycznych, ułatwienia regulacyjne dla OZE i infrastruktury sieciowej, elastyczność systemów wsparcia (w tym zwiększenie finansowania innowacji) oraz reformę rynku mocy premiującą zasoby niskoemisyjne. Podkreślono też wagę wykorzystania środków z EU ETS i instrumentów finansowych dla technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS/CCU).
W zakresie gospodarki odpadami postulowane jest ograniczenie odpadów zgodnie z hierarchią 6R: Rethink - przemyśl, Refuse - odmów, Reduce - ogranicz, Reuse - użyj ponownie, Repair - napraw, Recycle - przetwórz), wdrożenie regulacji w duchu rozporządzenia Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR), wspieranie gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) poprzez ekoprojektowanie, cyfrowe paszporty produktów i rozszerzoną odpowiedzialność producenta (EPR). Rekomenduje się testowanie takich rozwiązań, jak indeks naprawialności, niższy VAT na naprawy oraz węzły re-use/repair.
W kwestii bioróżnorodności i ochrony przyrody postulowane jest wprowadzenie przepisów sprzyjających ochronie lasów, torfowisk, rolnictwa regeneratywnego, zaostrzenie kar za niszczenie przyrody, a także dodatkowe uprawnienia dla Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ).
Co do zrównoważonego finansowania, rekomendacje dotyczą uproszczenia dostępu do gwarancji publicznych, wprowadzenia ulg podatkowych dla innowacji, warunkowania dostępu do publicznego finansowania zgodnością z celami klimatycznymi, rozwoju preferencyjnych warunków finansowania dekarbonizacji, standaryzacji interpretacji Taksonomii UE oraz zapobiegania greenwashingowi.
W polu zarządzania budynkami i infrastrukturą kluczowe są: zdefiniowanie krajowego systemu klas energetycznych budynków, ujednolicenie definicji, wspieranie cyfryzacji i monitoringu, realne terminy wdrożenia dyrektywy EPBD z wykorzystaniem derogacji, zwiększenie dostępności dotacji i kredytów na modernizację oraz zielone zamówienia publiczne.
Odnośnie edukacji i świadomości społecznej postuluje się włączenie edukacji klimatycznej do podstawy programowej na wszystkich etapach edukacji, zwiększenie roli krytycznego myślenia, wprowadzenie obowiązku przeciwdziałania dezinformacji klimatycznej przez nadawców oraz promocję zielonych rozwiązań i innowacji.
W zakresie luki talentów konieczne są: wzmocnienie podstawowych umiejętności, rozwój modułowego systemu zdobywania kwalifikacji, systemowe monitorowanie i prognozowanie potrzebnych kompetencji, stabilne finansowanie edukacji dla transformacji, trwałe partnerstwa edukacji z biznesem oraz rozwój ścieżek „Green STEM”.
Wyszkowski zapowiedział, że 24 października br. rozpocznie działalność Rada ds. Zrównoważonego Rozwoju przy UN Global Compact. Rada ma być miejscem wskazywania celów i procesów strategicznych, które należy wyjąć poza bieżący spór polityczny.
UN Global Compact (UNGC) to największa na świecie inicjatywa skupiająca zrównoważony biznes, powołana w 2000 r. przez sekretarza generalnego ONZ; jej polska organizacja UN Global Compact Network Poland to sekretariat polskich członków UNGC oraz akcelerator programów i działań lokalnych.
Współorganizatorem PRECOP 2025 jest katowicka Grupa PTWP, znana m.in. z organizacji Europejskiego Kongresu Gospodarczego. (PAP)
mtb/ mmu/ asa/
