Potencjał Polski w magazynowaniu CO2 może zaspokoić potrzeby krajowego przemysłu - PIG-PIB

Krajowy przemysł energochłonny, szczególnie producenci chemiczni, producenci stali, czy też producenci cementu poszukują możliwości redukcji emisji dwutlenku węgla (CO2). Jest to tym trudniejsze, że w ich przypadku emisje CO2 wynikają z natury procesów produkcyjnych (tzw. emisje procesowe) i nie da się ich uniknąć. Na przykład według danych Stowarzyszenia Producentów Cementu (SPC) emisja CO2 przemysłu cementowego to 3,8 proc. całkowitej emisji CO2 w Polsce, która wynosi ok. 310 mln ton rocznie. Branża twierdzi, że osiągnęła 80 proc. zastąpienia węgla paliwami alternatywnymi i zredukowała emisje CO2 o ponad 30 proc. Unijne regulacje zakładają natomiast osiągnięcie zeremisyjności przemysłu w 2050 r.

Jednym z rozwiązań wskazywanych przez firmy jest możliwość magazynowania CO2 w strukturach geologicznych skał na lądzie i pod dnem mórz. 3 marca br. Orlen podpisał z norweskim Equinorem memorandum ws. współpracy obu koncernów w obszarze wychwytu i składowania dwutlenku węgla (CCS). Obejmuje ono m.in. analizę potencjału tej technologii w Polsce. Nad możliwością składowania CO2 pracuje też koncern Holcim Polska z branży cementowej. To pierwszy w Polsce projekt inwestycji w technologię CCS. Koncern informował, że uzyskał na ten cel finasowanie unijne w wysokości 228 mln euro z czego 80 proc. przeznaczone jest na inwestycje. Uruchomienie instalacji do wychwytu CO2 w cementowni Kujawy koncern planuje w 2030 r. Całkowity koszt projektu Holcim szacował na 300-400 mln euro.

Przemysł zwraca uwagę na konieczność stworzenia możliwości transportu CO2 do portów nad Bałtykiem, by móc je przewozić dalej np. nad Morze Północne i tam składować.

"Prace prowadzone przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) od 2008 r. na większości obszaru Polski (...) pokazały, że występują u nas formacje i struktury geologiczne, gdzie możliwe byłoby zatłaczanie i magazynowanie dwutlenku węgla" - wskazał PAP dr. inż. Adam Wójcicki z PIG-PIB. Dodał, że oszacowany potencjał magazynowania jest wystarczający dla zaspokojenia potrzeb całego polskiego przemysłu.

Jeśli chodzi o dno Morza Bałtyckiego, w ocenie Wójcickiego korzystne dla magazynowania dwutlenku węgla warunki geologiczne występują w północno-wschodniej i prawdopodobnie także w zachodniej części polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku. Ekspert zwrócił jednak uwagę, że obecne regulacje dopuszczają magazynowanie dwutlenku węgla jedynie na części obszaru morskiego Polski, gdzie potencjał jest ograniczony. "Stąd konieczna jest nowelizacja rozporządzenia dopuszczająca lokalizowanie potencjalnych magazynów na obszarze lądowym" - stwierdził ekspert PIG-PIB.

Zaznaczył, że w Polsce nie jest przewidywane magazynowanie CO2 w kawernach solnych. Wójcicki wyjaśnił, że objętości typowych kawern są zbyt małe na potrzeby tej działalności. "Przewidywane jest zatłaczanie dwutlenku węgla do głęboko występujących formacji i struktur porowatych – poziomów solankowych i sczerpanych, czy też sczerpywanych złóż węglowodorów" - poinformował. Dodał, że zbiornikiem są w tym przypadku skały, w których porach i szczelinach występują wody złożowe (poziomy solankowe) i ew. także węglowodory (złoża/akumulacje węglowodorów).

Na pytanie PAP, czy PIG-PIB dostrzega potencjalne zagrożenie związane ze składowaniem i magazynowaniem CO2 w Polsce, Wójcicki odpowiedział, że jest to "w porównywalnym stopniu bezpieczne jak wykorzystanie analogicznych struktur geologicznych do magazynowania nośników energii i geotermii". "Porównywalne mogą być też ewentualne zagrożenia" - ocenił ekspert. Podkreślił jednak, że procedury nadzoru i kontroli obowiązujące w przypadku magazynowania/składowania dwutlenku węgla, w trakcie funkcjonowania przedsięwzięcia i wiele lat po jego zakończeniu, są "znacznie bardziej rygorystyczne niż ma to miejsce przy magazynowaniu nośników energii oraz geotermii".

Jak przekazał PAP Państwowy Instytut Geologiczny - PIB, powołując się m.in. na dane GCCSI (Global CCS Institute) i IEA (International Energy Agency), obecnie na świecie funkcjonują 44 projekty CCS obejmujące zatłaczanie dwutlenku węgla do struktur geologicznych w skali przemysłowej, co odpowiada co najmniej 100 tys. ton zatłaczanego CO2 rocznie. Najstarszy z projektów CCS powstał w 1972 r.

PIG-PIB dodał, że po jednym projekcie CCS jest w Arabii Saudyjskiej, Australii, Brazylii, Katarze, na Węgrzech i w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. W USA takich projektów jest 16, w Chinach 13, w Kanadzie 5, a w Japonii 2. Wójcicki zaznaczył też, że ponadto 11 projektów w tej skali funkcjonowało w ubiegłych dekadach i zostało zakończonych. Dodał, że w trakcie uruchamiania jest na świecie 31 projektów CCS; w Europie są to Norwegia, Dania i Holandia. Blisko 200 jest na wczesnych etapach realizacji.

Global CCS Institute wskazał, że 30 stycznia br. Komisja Europejska ogłosiła wyniki naboru wniosków o dofinansowanie w ramach instrumentu "Łącząc Europę" (CEF), ogłoszonego w kwietniu 2024 r. Przewiduje on, że prawie 1,25 mld euro przeznaczone będzie na 41 transgranicznych projektów infrastruktury energetycznej związanych z infrastrukturą elektroenergetyczną, wodorową i CO2.

GCCSI przekazał, że 250 mln euro zostanie przyznane na dziewięć badań przygotowawczych i trzy projekty dotyczące infrastruktury CO2: składowisko Prinos w północnej Grecji, składowisko CO2 L10 na Morzu Północnym na holenderskim szelfie kontynentalnym i składowisko CO2 Norne w Danii.

Według instytutu potwierdza to zamiar UE wspierania rozwoju wychwytywania i składowania dwutlenku węgla, zgodnie z celami określonymi przez Komisję Europejską w Strategii zarządzania emisjami dwutlenku węgla w przemyśle UE. Zgodnie z unijną regulacją Net-Zero Industry Act, cel na rok 2030 to 50 mln ton rocznej zdolności zatłaczania CO2.

Anna Bytniewska (PAP)

ab/ mmu/ lm/ mick/ pel/