MRPiPS chce skuteczniej przeciwdziałać zastępowaniu umów o pracę umowami cywilnoprawnymi

Jak podano w ocenie skutków regulacji projektu (OSR) nowe przepisy zakładają wprowadzenie zmian do ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), poprzez wprowadzenie skuteczniejszego mechanizmu przeciwdziałania nieuprawnionemu zastępowaniu umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, w postaci przyznania PIP kompetencji do stwierdzania istnienia stosunku pracy w sytuacji, kiedy zawarto umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z kodeksem pracy powinna być zawarta umowa o pracę. Ustawa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 r.

"Proponowane rozwiązania dotyczą umów cywilnoprawnych, w tym mogą dotyczyć również osób wykonujących pracę w ramach B2B, bowiem (...) jeżeli praca jest wykonywana w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy, to zawarcie umowy cywilnoprawnej zamiast umowy o pracę stanowi naruszenie obowiązujących przepisów prawa pracy. Należy przy tym zaznaczyć, że tzw. samozatrudnienie/współpraca w ramach B2B nie stanowią kategorii prawnej. Przyjmuje się, że oznaczają one działalność gospodarczą wykonywaną przez osobę fizyczną, w ramach której praca świadczona jest dla jednego lub głównie jednego podmiotu" - napisano w OSR.

"W stosunkach gospodarczych wykonywanie pracy w ramach samozatrudnienia odbywa się zazwyczaj w tzw. formule B2B, czyli w ramach umowy zawieranej między dwoma podmiotami gospodarczymi. Ma ona charakter współpracy między przedsiębiorcami, niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa, dlatego stroną takiej umowy może być również jednoosobowa firma. W takim przypadku to strony umowy decydują o jej treści i wynikających z niej zobowiązaniach. O tym jednak, czy w danym przypadku mamy do czynienia ze stosunkiem pracy, decyduje nie nazwa umowy zawartej między stronami (np. umowa zlecenia), lecz warunki, w jakich praca jest faktycznie świadczona" - dodano.

Projektowane przepisy zakładają, że decyzje w tych sprawach będą podlegały natychmiastowemu wykonaniu w zakresie skutków, jakie przepisy prawa pracy wiążą z nawiązaniem stosunku pracy oraz obowiązkami w zakresie podatków i ubezpieczeń społecznych powstałym od dnia jej wydania.

W zakresie skutków podatkowych i ubezpieczeń społecznych powstałych przed dniem wydania decyzji, decyzje będą podlegały wstrzymaniu do dnia upływu terminu na wniesienie odwołania, a w przypadku wniesienia odwołania do dnia rozpatrzenia odwołania przez sąd pracy. Kompetencja do wydawania decyzji dotyczących stwierdzania istnienia stosunku pracy w takiej sytuacji zostanie przekazana okręgowym inspektorom pracy.

W ocenie projektodawcy, ustawa będzie zatem miała istotny wpływ na rynek pracy, w tym na ograniczenie segmentacji rynku pracy.

"Przyczyni się do poprawy sytuacji osób wykonujących pracę zarobkową, w tym zapewnienia im bezpieczeństwa socjalnego i stabilności zatrudnienia. Pracodawcy zobowiązani będą do realizowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy w odniesieniu do osób, którym stosunek prawny został stwierdzony. Regulacja ta powinna ograniczyć liczbę przypadków nieprawidłowo zawieranych umów cywilnoprawnych (mniej nadużyć)" - napisano w OSR.

"Tym samym wpłynie na uporządkowanie rynku pracy i uczyni rynek bardziej przejrzystym. Powinna wpłynąć na większą staranność pracodawców w doborze rodzaju umowy i oceny charakteru współpracy (warunków wykonywania pracy), które mają decydujące znaczenie przy kwalifikowaniu podstawy zatrudnienia. Dzięki stosowaniu bardziej efektywnego środka prawnego inspektorzy pracy będą mogli bardziej skutecznie przeciwdziałać naruszeniom przepisów prawa pracy jakim dopuszczają się podmioty zatrudniające w zakresie doboru formy zatrudnienia" - dodano.

Koszt ustawy dla sektora finansów publicznych w 10 lat oszacowano łącznie na 1 mld zł. (PAP Biznes)

tus/ osz/