Liczba spraw dot. SKD rośnie lawinowo, Rzecznik Finansowy rozważa wystąpienie do SN (wywiad)

"W sektorze bankowym pojawiają się nowe wyzwania na horyzoncie. Chodzi przede wszystkim o sankcję kredytu darmowego z ustawy o kredycie konsumenckim. Z perspektywy działalności biura rzecznika finansowego, mamy lawinowy wręcz skok spraw dotyczących SKD. Lawinowo rośnie liczba wniosków o podjęcie interwencji czy też przedłożenie istotnych poglądów w sprawach sądowych. Sprawy te rozpatrujemy na bieżąco, ale także prowadzimy własne analizy dotyczące sankcji kredytu darmowego" - powiedział PAP Biznes Rzecznik Finansowy Michał Ziemiak.

"Nie wykluczamy możliwości złożenia wniosku do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały dotyczącej najbardziej istotnych kwestii związanych z sankcją kredytu darmowego. Rozważamy możliwość złożenia wniosku, aby sąd wyjaśnił wątpliwości dotyczące m. in. tego, co to znaczy wykonanie umowy, czy kwestii naliczania odsetek od kosztów kredytowanych. Ewentualny wniosek do Sądu Najwyższego skierowalibyśmy w tym roku" - dodał.

Rzecznik Finansowy ma możliwość występowania do Sądu Najwyższego z wnioskiem o podjęcie uchwały mającej na celu wyeliminowanie występujących w orzecznictwie sądowym rozbieżności.

Kredytobiorcy mogą skorzystać z postępowania interwencyjnego przed Rzecznikiem Finansowym. Rzecznik podał, że o ile 2023 roku klienci złożyli 240 wniosków interwencyjnych dotyczących SKD, to w 2024 roku ich liczba wzrosła już do 2.134.

"Mamy prawie dziesięciokrotny wzrost liczby wydanych istotnych poglądów w 2024 roku. Procesów sądowych w tych sprawach jest coraz więcej" - powiedział Ziemiak.

"Największy skok zaobserwowaliśmy pod koniec trzeciego kwartału i na początku czwartego kwartału, co można w jakimś stopniu skorelować ze zwiększonym zainteresowaniem podmiotów, do których zgłaszają się klienci banków ze swoimi roszczeniami. Stąd zapewne także działalność takich podmiotów wpłynęła na rozpropagowanie kwestii SKD. Spora część tych wniosków zostało złożonych przez pełnomocników klientów" - dodał.

Kredytobiorcy mogą też złożyć do RF wniosek o wydanie istotnego poglądu w swojej sprawie. Istotny pogląd Rzecznika Finansowego nie jest wiążący dla sądu, jego stanowisko jest materiałem opiniodawczym o charakterze pomocniczym.

"Spodziewamy się i przygotowujemy się na to, że w tym roku będzie więcej interwencji dotyczących SKD. O wiele większa jest także nasza aktywność sądowa w tej sprawie, czyli składanie istotnych poglądów. W 2023 roku było 28 istotnych poglądów dotyczących SKD, a w 2024 roku już 244" - powiedział Ziemiak.

Rzecznik podał, że praktyki, które ocenia negatywnie to przede wszystkim naliczanie odsetek kapitałowych od kredytowanych kosztów kredytu, czyli naliczanie odsetek od prowizji, od opłaty przygotowawczej, czy od od składki ubezpieczeniowej.

"Naszym zdaniem prawo do skorzystania z sankcji kredytu darmowego materializuje się nie tylko wtedy, kiedy bank nie udzielił w ogóle informacji na temat podstawowych parametrów kredytu, ale także kiedy udzielił je w sposób wadliwy, czy wskazał błędną wysokość" - powiedział Ziemiak.

"Następną kwestią jest to, co oznacza wykonanie umowy - bo termin roczny na złożenie oświadczenia o chęci skorzystania z sankcji kredytu darmowego pojawia nam się właśnie w kontekście wykonania umowy. Obserwujemy praktykę niektórych instytucji finansowych, że wykonanie umowy, to dla banku wypłata środków klientowi. Zdaniem rzecznika wykonanie umowy nie może być równoznaczne z tym, że umowę wykonuje tylko jedna strona, bo wypłata kwoty kredytu to jest wykonanie umowy przez jedną ze stron, ale jest jeszcze druga strona, czyli klient, który musi ten kredyt spłacać" - dodał.

Rzecznik Finansowy podał, że czeka na propozycje nowej ustawy dotyczącej kredytu konsumenckiego - w tym roku państwa członkowskie UE muszą implementować nową dyrektywę o kredycie konsumenckim.

"Jest duża szansa, że przepisy dotyczące sankcji kredytu darmowego mogą ulec zmianie. W perspektywie zmiany prawa być może zarówno kredytobiorcom, jak i pełnomocnikom kredytobiorców będzie zależało na tym, żeby sprawę wprowadzić na wokandę przed zmianą przepisów" - powiedział Ziemiak.

"W mojej opinii rzeczywiście w tym roku możemy doświadczyć znaczącego wzrostu liczby spraw sądowych dotyczących SKD. Oczywiście pozostaje pytanie, czy sankcja kredytu darmowego powinna się ostać w takiej, a nie innej formie przy okazji implementacji całej dyrektywy o kredycie konsumenckim jest pytaniem otwartym" - dodał.

Rzecznik Finansowy ocenił, że jeżeli chodzi o kredyty frankowe, to krajobraz prawny jest w miarę ustabilizowany.

"Niemniej są też nowe wyzwania, bo został przecież przedstawiony projekt ustawy, który ma usprawnić pracę sądów w tym zakresie" - powiedział Ziemiak.

RF ma nadzieję, że kwestia klauzul zmiennego oprocentowania w umowach kredytowych opartych o wskaźnik WIBOR wyjaśni się w rozstrzygnięciu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

"Mamy nadzieję, że ono wiele wyjaśni. Dlatego też to rozstrzygnięcie naszym zdaniem będzie bardzo ważne w kontekście tego, jak te roszczenia klientów będą się kształtować, jaka będzie ich skala. Z punktu widzenia sektora bankowego, to będzie to bardzo ważny, może nawet przełomowy rok" - powiedział Ziemiak.

Związek Banków Polskich informował w styczniu, że w sądach jest 11-12 tys. spraw dotyczących sankcji kredytu darmowego. Około 1 tys. spraw się zakończyło, a ponad 80 proc. było rozstrzygniętych na korzyść banków.

NBP w grudniowym raporcie podał, że pożądane jest ograniczanie niepewności otoczenia prawno-regulacyjnego w jakim funkcjonuje system finansowy oraz uwzględnienie zasady proporcjonalności w działaniach na rzecz ochrony konsumenta. Według banku, prace nad nowelizacją ustawy o kredycie konsumenckim powinny prowadzić do modyfikacji obecnych zapisów w zakresie sankcji kredytu darmowego. (PAP Biznes)

seb/ ana/