Profil:
PKO BP SAPKO BH rusza z emisją listów zastawnych, rynek chce zachęt i zmian w podatkach
Uczestnicy konferencji na GPW poświęconej listom zastawnym w Polsce wskazują na potrzebę zachęt dla emitentów i inwestorów oraz zmian podatkowych, żeby nadrobić ogromny dystans naszego rynku do Europy pod względem liczby i wartości emisji tych instrumentów dłużnych.
Listy zastawne to dłogoterminowe dłużne papiery wartościowe, które emitują banki hipoteczne, aby pozyskać kapitał na refinansowanie nowych portfeli kredytów hipotecznych. Są one zabezpieczone portfelem kredytów hipotecznych (lub innymi dopuszczonymi prawem wierzytelnościami, np. obligacjami Skarbu Państwa i bonami pieniężnymi Narodowego Banku Polskiego).
Dotychczas polskie banki hipoteczne oferowały listy zastawne jedynie instytucjom takim jak banki, TFI i ubezpieczyciele.
Pierwszą od niemal 100 lat emisję detaliczną listów zastawnych zapowiedział PKO Bank Hipoteczny. Zaoferuje on klientom detalicznym hipoteczne listy zastawne o łącznej wartości 1 mld zł i planuje kolejne emisje. Nominał jednego listu wynosi 1000 zł.
Przez pierwsze pół roku od daty emisji listy będą oprocentowane stałą stopą procentową w wysokości 5 proc. (obecna stopa referencyjna NBP wynosi 4,75 proc.). Następnie ich oprocentowanie będzie zmienne i wyniesie 25 punktów bazowych powyżej stopy referencyjnej NBP.
Zapisy na hipoteczne listy zastawne PKO BH potrwają od 1 do 21 października 2025 roku. Będą one notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie na rynku Catalyst. Pierwsze notowanie planowane jest na przełomie października i listopada.
Jak wskazał podczas konferencji poświęconej listom zastawnym w siedzibie GPW prezes Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych Jarosław Dominiak, listy zastawne uważane są za jedne z najbezpieczniejszych instrumentów dłużnych, a inwestorzy mają pierwszeństwo do majątku wpisanego do rejestru zabezpieczeń.
Wojciech Papierak, prezes PKO Banku Hipotecznego, zwrócił uwagę, że w Unii Europejskiej nie istnieje jednolity system zachęt do inwestowania w listy zastawne, jednak instrument ten jest objęty szczególnym traktowaniem w wybranych regulacjach.
W ostatnich latach Komisja Europejska zaproponowała pakiet legislacyjny (dyrektywa i rozporządzenie), który harmonizuje definicję listu zastawnego, określa zasady nadzoru publicznego oraz wprowadza preferencyjne traktowanie instrumentów w ramach wymogów kapitałowych.
"Celem tych regulacji jest zwiększenie atrakcyjności i bezpieczeństwa listów zastawnych oraz ułatwienie inwestowania transgranicznego" - powiedział Papierak.
Prezes PKO Banku Hipotecznego wskazuje na gorszą pozycję listów zastawnych w Polsce względem emisji obligacji skarbowych ze względu na podatek bankowy. Problemem jest też brak zaangażowania NBP zarówno po stronie budowania popytu, jak i płynności (NBP w przeciwieństwie do Europejskiego Banku Centralnego nie obejmuje listów zastawnych).
W opinii prezesa PKO BH, brakuje też preferencji podatkowych po stronie inwestorów i emitentów, a także są utrudnienia w tworzeniu funduszy typu ETF.
Wojciech Papierak wśród działań w celu wzmocnienia rynku instytucjonalnych listów zastawnych w Polsce wymienia zmiany w prawie podatkowym, zapewnienie rynku wtórnego m.in. poprzez transakcje repo w NBP, zapewnienie codziennej dostępności notowań listów zastawnych, edukacja oraz ułatwienia w tworzeniu ETF-ów.
W Polsce działa 5 banków hipotecznych: PKO BH, mBank Hipoteczny, Pekao BH, Millennium BM i ING BH. Łączna wartość aktywów w bilansach banków hipotecznych na koniec 2024 roku wyniosła około 40 mld zł.
Z danych EMF Hypostat wynika, że w 2023 roku udział listów zastawnych w finansowaniu kredytów hipotecznych ogółem w Europie wyniósł 26 proc. Najwyższy udział (100 proc.) był w Danii, z kolei udział listów na rynku hiszpańskim sięgnął 40,6 proc., a we Włoszech 37,2 proc.
W Polsce w 2023 roku udział listów zastawnych w finansowaniu kredytów hipotecznych wyniósł zaledwie 3,8 proc. Dla porównania u naszych sąsiadów Niemców sięgnął w tym czasie 15,8 proc., a u Czechów 19,9 proc.
Według danych Bloomberga i Credit Agricole CIB, w 2024 roku największy odsetek emitentów listów zastawnych na świecie stanowiły banki (43 proc.), następnie fundusze inwestycyjne (32 proc.), banki centralne i instytucje międzynarodowe (17 proc.) oraz ubezpieczyciele (6 proc.)
W 2024 roku wartość emisji listów zastawnych na świecie sięgnęła 176,6 mld euro, z czego 89 proc. wartości stanowiły emisje denominowane w euro.
W pierwszej połowie 2025 roku wartość emisji listów zastawnych na świecie wyniosła 150,6 mld euro, z czego 88 proc. to emisje w EUR.
Pod koniec sierpnia Komisja Nadzoru Finansowego zatwierdziła prospekt PKO Banku Hipotecznego dotyczący Programu Emisji Hipotecznych Listów Zastawnych. Na jego podstawie bank może wyemitować listy zastawne o łącznej wartości nominalnej do 10 mld zł, w ramach ofert skierowanych zarówno do inwestorów instytucjonalnych, jak i detalicznych.
Zgodnie z prospektem, wpływy netto z emisji listów zastawnych mogą być przeznaczone na refinansowanie kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz nabytych wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką. (PAP Biznes)
pr/