Koszty pracy i ceny energii najważniejszymi barierami rozwoju średnich i dużych firm

Aby gospodarka mogła się rozwijać, a wraz z nią mógł zwiększać się dochód obywateli, muszą przede wszystkim rozwijać się działające w Polsce przedsiębiorstwa. To jak szybko rosną zależy, w dużej mierze od tego, jakie przeszkody napotykają na swojej drodze. Często to właśnie bariery w większym stopniu determinują rozwój danej firmy, niż ewentualne napotykane przez nią okazje biznesowe.

"Właśnie dlatego od 2019 roku Grant Thornton na świecie rozpoczął cykl monitorowania barier ograniczających rozwój biznesu. Pytamy średnie i duże firmy w 32 najważniejszych gospodarkach świata o siedem czynników, które mogą ograniczać rozwój firm. Badaniem objęta została również Polska. Jakie bariery doskwierają polskim przedsiębiorstwom? Jak wypadamy na tle świata?" - napisano we wprowadzeniu do badania Grant Thornton.

Najważniejszą barierą rozwoju, na którą wskazują średnie i duże firmy w Polsce są koszty pracy. Wskazało na nie 86 proc. ankietowanych przedsiębiorców.

"Ten wynik nie jest zaskoczeniem w kontekście silnych podwyżek płacy minimalnej w roku bieżącym i w latach poprzednich, którym towarzyszyła presja płacowa na większości szczebli „drabiny wynagrodzeń", będąca pokłosiem rekordowo niskiej stopy bezrobocia" - ocenia Marcin Mrowiec, główny ekonomista Grant Thornton.

W ocenie specjalistów Grant Thornton napięta sytuacja na rynku pracy w połączeniu z wysokimi wskaźnikami inflacji zaowocowała w 2023 r. wzrostem płac - w ujęciu nominalnym wynagrodzenia Polaków wzrosły o 12,5 proc., a dynamika podwyżek była dwucyfrowa przez wszystkie 12 miesięcy.

Także w roku 2024 płace powinny rosnąć w dwucyfrowym tempie – prognoza Grant Thornton zakłada wzrost o 10,2 proc. Prócz tego będziemy mieli do czynienia ze znacznymi wzrostami płac w sektorze publicznym (średnio 20 proc.) oraz dwukrotną podwyżką płacy minimalnej.

Główny ekonomista Grant Thornton wskazał, że biorąc pod uwagę sytuację demograficzną – ciągły odpływ netto pracowników z rynku pracy – bariera wysokich kosztów pracy prawdopodobnie również w kolejnych latach będzie królować w podobnych zestawieniach.

"Odpowiedzią przedsiębiorstw powinno być zwiększanie efektów skali poprzez inwestycje w automatyzację i robotyzację, wychodzenie na rynki zagraniczne oraz konsolidowanie wokół siebie mniejszych graczy" - uważa Marcin Mrowiec.

Drugą najbardziej dokuczliwą barierą odczuwaną przez polskie firmy są ceny energii – jako „silną” lub „bardzo silną” przeszkodę w rozwoju wskazało ją 83 proc. ankietowanych.

Mimo, że od czasu kryzysu energetycznego z 2022 r. ceny energii wyraźnie spadły, to nadal utrzymują się na wysokim poziomie. Część przedsiębiorców może liczyć na limity ustalone w ramach maksymalnych cen energii elektrycznej czy wsparcie w ramach programów rządowych.

Na miejscu trzecim wśród barier w rozwoju firm w Polsce znalazła się ponownie niepewność ekonomiczna, którą odczuwa blisko trzy czwarte zarządzających firmami.

Na czwartym miejscu wśród głównych hamulców w polskim biznesie znalazła się biurokracja. Odsetek wskazujących na nią firm zwiększył się w ciągu roku o 7 pkt. proc. i wyniósł 56 proc.

Mimo, że pracodawcy planują na 2024 r. wzrost zatrudnienia w swoich firmach i nie są tak chętni do zwolnień co rok wcześniej, to nadal narzekają na brak wykwalifikowanych pracowników na rynku. Brak wykwalifikowanych pracowników postrzega jako „silną” lub „bardzo silną” barierę połowa przebadanych w Polsce przedsiębiorstw. Średnia w grupie 32 przebadanych państw wynosi 47 proc., a pośród państw europejskich – 49 proc.

Nieznacznie (do 40 proc.) urósł odsetek firm, które mówią o braku popytu jako istotnej barierze w rozwoju. Niemniej temat ten nadal pozostaje jedną z mniejszych bolączek polskich przedsiębiorców.

Najmniej dokuczliwą barierą w odczuciu polskich przedsiębiorców jest dostęp do finansowania. Narzeka na nią jedynie 28 proc. ankietowanych firm, nieco mniej niż przed rokiem.

W ocenie Grant Thornton, choć perspektywy wzrostu polskiej gospodarki kreślone przez światowe instytucje wyglądają dość optymistycznie na tle Europy i świata, to Polska nadal wypada negatywnie w badaniu barier rozwojowych, plasując się na 4. pozycji wśród wszystkich przebadanych krajów. Po wyciągnięciu średniej arytmetycznej ze wszystkich siedmiu analizowanych obszarów, okazuje się, że w Polsce blisko 2/3 średnich i dużych firm postrzega je jako istotne hamulce rozwojowe.

W ten sam sposób liczona średnia dla wszystkich 32 badanych państw wynosi 47 proc., podobnie wygląda to także w przypadku grupy krajów europejskich. Zarówno na świecie, jak i w Europie odczuwalność barier rok do roku spadła (o odpowiednio 3 pkt. proc, i 2 pkt. proc.), podczas gdy w Polsce nie uległa w tym czasie zmianie.

W ciągle zmieniającej się rzeczywistości, oprócz działań w obszarze zmiany modelu biznesowego, strategii działania, kosztów, przychodów, zarządzania marżą, ważne są kompetencje ludzi, którzy zarządzają biznesami – zdolność przewidywania, zdolność do adaptacji, odporność, uważność, elastyczność, podejmowanie decyzji w warunkach niepewności, zdolność do komunikowania i zarządzania zmianą" - ocenia Małgorzata Kuik, partner Grant Thornton.

"Dla wielu firm przeciwdziałanie barierom może być dodatkowym impulsem rozwojowym. Poszukiwanie innowacji, usprawnień czy nowych szans rynkowych może sprawić, że przedsiębiorcy nie tylko skutecznie pokonają nękające ich bariery, ale wręcz wejdą na wyższy poziom. Czas kryzysu to bowiem czas refleksji strategicznej, a taka refleksja może wyjść firmie tylko na dobre" - dodała.

Badanie prowadzone jest na zlecenie Grant Thornton International w ramach cyklu International Business Report. Co roku realizowane jest wśród 10 tys. właścicieli lub członków zarządu średnich i dużych przedsiębiorstw na świecie. W Polsce od 2020 r. badanie prowadzone jest metodą CATI (wywiady telefoniczne) przez firmę Biostat, co roku wśród właścicieli i członków zarządu 100 średnich i dużych przedsiębiorstw. (PAP Biznes)

pr/